Kultura

Muzyk

Muzyka hiszpańska przez wiele stuleci kształtowana była przez liczne, zmieniające się wraz z upływem czasu, wpływy kulturowe. W epoce średniowiecza tzw. śpiew wizygocki (liturgiczny) przeobraził się w tzw. mozarabski, aby wreszcie przeważyły w nim elementy muzyki chrześcijańskiej. W XVI wieku nastąpił rozkwit religijnej polifonii wokalnej, a także muzyki organowej i lutniowej. W XVII wieku powstała forma opery tzw. zarzuela, która podlegała ciągłym ewolucjom w następnych stuleciach w popularną hiszpańską tonadillę i sainete. Muzyka hiszpańska poddana była w owym czasie oddziaływaniu trendów neapolitańskich (działalność włoskiego śpiewaka, kastrata – Farinellego). Dopiero w XIX wieku muzycy hiszpańscy podjęli próbę wyzwolenia się spod obcych wpływów i wskrzeszenia tradycyjnej, narodowej opery (F. Pedrell). Powstawały liczne konserwatoria, które kontynuowały rozwój szkoły narodowej. Jej cechami charakterystycznymi jest powrót do korzeni ludowych oraz specyficzne dla muzyki hiszpańskiej zróżnicowanie regionalne, wynikające z przemieszania kulturowego w Hiszpanii (m.in. kultura arabska, żydowska czy cygańska). Powstało wiele narodowych tańców, charakterystycznych dla Hiszpanii takich jak: Flamenco, czy Pasodoble. Hiszpania słynie także ze znanych na cały świat wykonawców operowych, np. José CarrerasPlácido Domingo i Montserrat Caballé. Sławni wokaliści hiszpańscy to Julio IglesiasEnrique Iglesias czy w ostatnich latach Álvaro Soler.

Film

Filmografia hiszpańska jest bardzo bogata, w kraju powstaje wiele bardziej czy mniej znanych filmów. Dużym uznaniem na świecie cieszyli i cieszą się hiszpańscy reżyserzy: Luis BuñuelCarlos SauraPedro AlmodóvarVíctor EriceAlejandro AmenábarJaume BalagueróAlberto RodríguezFernando León de AranoaImanol Uribe czy Ramón Salazar. Wiele filmów nie tylko hiszpańskich, lecz także produkcji amerykańskiej kręconych jest w Hiszpanii. Znaną hiszpańską aktorką jest Penélope Cruz, natomiast aktorem Antonio Banderas czy Javier Bardem. Obecnie bardzo popularnym gatunkiem filmowym, którego podejmują się hiszpańscy reżyserzy jest horror i thriller-dreszczowiec.

W Hiszpanii corocznie odbywają się międzynarodowe festiwale filmowe, z których dwa najważniejsze to ten w San Sebastián oraz Valladolid (znany jako Seminci).

Media

Siedziba dziennika El País w Barcelonie

Spośród prasy największym dziennikiem ukazującym się w Hiszpanii jest gazeta o profilu socjaldemokratycznym El País, wydawana przez najpotężniejszy koncern mediowy Grupo PRISA, założony przez Jesusa de Polanco (inne media należące do koncernu to m.in. dziennik sportowy As, radio Cadena SER, platforma telewizji cyfrowej Digital+). Innymi największymi dziennikami wydawanymi w kraju są m.in.: konserwatywnoliberalne El Mundo, konserwatywno-monarchistyczny ABC oraz La Razón o zbliżonym do ABC profilu. W Barcelonie ukazuje się dodatkowo La Vanguardia, redagowana w części po katalońsku. Wśród prasy sportowej prymat dzierżą dzienniki „Marca” oraz wspomniany As. Ponadto w Hiszpanii ukazuje się wiele gazet lokalnych np. Diario de SevillaDiario de Mallorca. Największą hiszpańską stacją telewizyjną jest publiczna Televisión Española (TVE), emitująca przede wszystkim programy TVE1 oraz TVE2. Do prywatnych stacji telewizyjnych należą m.in.: Antena 3TelecincoVeo TVCanal+.

Literatura

Dzieje literatury hiszpańskiej są ściśle związane z historią ziem położonych na Półwyspie Iberyjskim. Okres tworzenia pisanych dzieł kultury obfitował w pojawianie się w tekstach literackich różnorodnych wpływów. Panowanie rzymskie, arabskie czy też literatura przybyłych na półwysep Żydów kształtowała w pewnym stopniu przyszłą literaturę hiszpańską. Przed powstaniem pierwszych dzieł w języku hiszpańskim na terenie współczesnej Hiszpanii rozwijała się literatura w języku łacińskim, a także literatura hispano-arabska oraz judeo-arabska. Początek literatury hiszpańskiej stanowi bogata twórczość wędrownych żonglerów (anonimowy epos rycerski Pieśń o Cydzie z ok. 1140 r.) i wykształconych klerków (głównie duchownych, poezja Gonzalo de Berceo). Na rozwój prozy w XIII wieku wpłynął król Alfons X Mądry. Poezję XIV wieku reprezentowali: J. Ruiz i P. López de Ayala, prozę – Juan Manuel, zaś XV wieczna proza miała charakter satyr. Ukształtował się też romans rycerski (Amadís de Gaula). Rozwinęła się anonimowa twórczość poetycka w formie romancy. Następnie w literaturze hiszpańskiej rozwijały się takie kierunki jak: romans przygodowo-sentymentalny czy teatr. W II połowie XVI wieku w poezji hiszpańskiej zapanował duch ascezy i mistycyzmu, pojawiły się 2 szkoły: salamantyjska, której przedstawicielem był Luis Ponce de León i sewilska, którą reprezentował Francisco de Herrera starszy. W epoce wielkich odkryć geograficznych i podbojów kolonialnych powstawała literatura związana z podbojem Ameryki: kroniki Hernána Cortésa czy Bernala Díaz del Castillo. Na przełomie XVI i XVII w. tworzył Miguel de Cervantes – autor Don Kichota – pierwszej wybitnej powieści nowożytnej, która do dziś uważana jest za najważniejszą książkę kręgu kulturowego języka hiszpańskiego. Ogólnie podsumowując cała literatura hiszpańska przedstawia niezwykłe bogactwo literackie. Niemalże co roku na Półwyspie pojawiają się nowe sensacje literackie, takie jak m.in.: Klub Dumas czy Flamandzka szachownica Arturo Péreza. Inni współcześni twórcy literatury hiszpańskiej to m.in.: Matilde AsensiJulia Navarro, urodzony na Kubie José Carlos Somoza czy Carlos Ruiz Zafón. Jednym z najbardziej znanych bestsellerów hiszpańskich jest powieść Żołnierze spod Salaminy Javiera Cercasa. Wciąż tworzą tacy autorzy jak Javier Marías – mistrz długiej frazy i wirtuoz refleksyjnej narracji – czy Enrique Vila-Matas. Bardzo dobrze ma się też nurt tzw. literatury kobiecej, reprezentowany przez Rosę MonteroLucíę EtxebarríęAlmudenę Grandes czy Soledad Puertolas, tworzące teksty skupiające się na problemach współczesnych kobiet.